Çin’den markalara uyarı: Siyasete karışmayın

Hilal SARI

Batı'nın insan hakları ihlalleri gerekçesiyle Çin’e karşı açıkladığı Uygur yaptırımlarına destek veren markalara Çinli yetkililerden uyarı geldi.

Sincan bölgesindeki yönetimin sözcüsü Xu Guixiang, “Bir şirketin ekonomik davranışını politize etmemesinin gerektiğini düşünüyorum... Bu kararda aceleci davranıp yaptırımlara dahil olmak mantıklı değil. Bu davranış, bir taşı kaldırıp bunu ayaklarınızın üzerine atmaya benziyor” dedi.

Sincan’da zorla işçi çalıştırıldığı gerekçesiyle gelen yaptırımların ardından bölgeden pamuk tedarik etmeyeceğini açıklayan İsveçli H&M, ABD'li Nike, İngiliz Burberry ve Alman Adidas tepkilerin hedefindeki dev markalar arasında yer alıyor. H&M ürünleri tepkilerin ardından ülkenin e-ticaret devi Alibaba.com ve alışveriş uygulaması Meituan’dan da kaldırıldı. Diğer yandan Çin’in kendi moda ve spor giyim markaları, ülke ve moda kelimelerinin birleşiminden türetilen “Guochao” trendinden de destek buluyor ve yabancı rakiplerinin Çin pazarında yerini doldurmaya çalışıyor. ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere Batı ülkelerinden Çin’in Sincan bölgesinde zorla işçi çalıştırıldığı iddialarıyla gelen yaptırımlar, küresel markaların başına bela oldu. Yaptırımlara destek açıklaması yapan ve bölgeden pamuk tedariğini sonlandırdığını duyuran İsveçli perakende devi H&M bunlardan sadece biri. H&M, İngiliz Burberry, ABD’li Nike ve Alman Adidas’ın da aralarında olduğu Çin’de faliyet gösteren bir dizi ‘yabancı’ marka, Sincan’dan pamuk almayacağını duyurduktan sonra Çinli tüketiciler tarafından sosyal medyada yerden yere vuruldu ve büyük bir boykot başladı. Hatta ülkenin en büyük araç çağırma uygulamasında H&M’in tüm Çin mağazaları haritadan kaldırırken, Çinli e-ticaret devi Alibaba ve alışveriş uygulaması Meituan da H&M ürünlerini tepkiler sonrasında kaldırdı.

E-ticaret sitelerinden ürünleri kaldırıldı

Aslında H&M bu paylaşımı 2020 yılında yapmıştı. Ancak Çinli sosyal medya kullanıcıları, H&M’in Sincan’dan pamuk tedarik etmeyi keseceğiyle ilgili 2020 yılında yaptığı açıklamayı geçen hafta sosyal medya platformlarında paylaşmaya başladı ve boykot giderek büyüdü. H&M, o dönem yaptığı açıklamada Sincan’dan pamuk tedariğini kesme kararının bu bölgede güvenilir ve detaylı araştırma yapma zorluklarından ve bölgedeki insanların zorla çalıştırıldıklarına dair medyanın ve insan hakları gruplarının yaptıkları açıklamalardan kaynaklandığını duyurmuştu.

Ünlüler de boykota destek veriyor

Birçok markanın Çin’de birlikte çalıştığı marka elçisi ünlüler de boykota katıldı ve geçen hafta sadece iki gün içinde 27 Çinli aktör ve şarkıcı, yabancı markalarla çalışmayı sonlandırdıklarını duyurdu. Çin’in dev perakende sektörü ve online ticaret pazarında artık çok önemli bir satış kanalı haline gelmiş internet ünlüleri de boykota destek vermeye başladı.

Açıklamaları geri çeken markalar var

Aralarında Inditex, VF Corp, PVH, Abercrombie & Fitch’in de bulunduğu bazı markalar ise Reuters haberine göre daha önce Sincan’daki insan hakları ihlallerine ilişkin endişe duyduklarına ilişkin açıklamaları geri çekti. Hugo Boss’un Weibo hesabından ise “Sincan pamuğunu desteklemeye ve almaya devam edeceğiz” açıklaması paylaşıldı ancak şirket bunun yetkisiz bir paylaşım olduğunu belirterek silindiğini söyledi. Şirket sözcüsünün resmi açıklamasında Hugo Boss’un Sincan orjinli bir alım yapmadığı vurgulandı.

Çin: Bindiğiniz dalı kesmeyin

Çinli yetkililer tepkiler giderek büyürken yabancı şirketlere siyasi meseleler hakkında aceleci eylemlerde bulunmamaları ve adım atmamaları uyarısı yapıldı. Sincan bölgesindeki yönetimin sözcüsü Xu Guixiang, “Bir şirketin ekonomik davranışını politize etmemesinin gerektiğini düşünüyorum... Bu kararda aceleci davranıp yaptırımlara dahil olmak mantıklı değil. Bu davranış, bir taşı kaldırıp bunu ayaklarınızın üzerine atmaya benziyor” dedi. Başka bir deyişle Çin yabancı markalara “bindiğiniz dalı kesmeyin” uyarısı yapmış oldu.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying de 25 Mart’taki basın toplantısında konuya ilişkin soruya ABD’nin derdinin insan hakları olmadığını belirterek iddiaları reddetmiş, Sincan pamuğunun dünyadaki en kaliteli pamuk olduğunu söyledi.

Guochao: Çin’de yükselen “yerli moda” trendi

Çinli tüketicilerin davranışları üzerinde etkisinin giderek arttığı belirtilen bir trend daha var: “Guochao”. “Guo” ülke anlamına geliyor, “Chao” ise “moda” anlamında bir kısaltma. Yerel moda ve spor giyim markalarının yükselişi ile artık Guochao Çin modern tüketim kültürünün önemli bir unsuru haline gelmeye başladı. Küresel rakiplerine kafa tutan Çinli markalar bu cesur tavırları nedeniyle Çinli genç tüketicilerce tercih ediliyor. Sincan açıklaması nedeniyle ağır boykot altında olan Nike’ın bu siyasi gerilimden önce de Çin pazarındaki işleri pandemi ve Guochao trendi nedeniyle işleri çok iyi gitmiyordu. Yerel spor devi Anta’nın satışları 2020’de yüzde 4,7 artarken, Nike’ın Çin genelinde satışları yüzde 51 düşmüştü. Yerel markalar temelinde ulusal kimliğe olan güvenin yattığı trendin rüzgarını da arkasına katıyor ve hem estetik, inovasyon ve teknoloji ile gelişiyor, hem de yabancı rakiplerine karşın daha uygun fiyatlarla ürünler sunabiliyor.