Borç tsunamisine rağmen finansmanda hala açık var

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) tarafından yapılan yeni bir araştırma küresel borçluluğun COVID-19 pandemisi nedeniyle yılın ilk dokuz ayında beklentilerin de üzerinde 15 trilyon dolar arttığını, 2020 yılında toplam borcun 277 trilyon doları aşmasının beklendiğini ortaya koyuyor. Kuruluş 2019 sonunda yüzde 320 olan küresel borç/GSYH oranının bu yıl sonu itibariyle yüzde 365’e yükselmesini öngörüyor.

Ülke temerrütleri artacak

Raporda gelişmekte olan ekonomilerde borç yükünün sadece bu yıl yüzde 26 yükseldiği ve borçluluğun GSYH’nin yüzde 250’sine yaklaştığı belirtiliyor. Bu ülkelerde devlet gelirlerinin borç ödemelerine ayrılan payının da hızla arttığına dikkat çekililiyor ve şöyle deniyor: “Bu hızlı artış küresel ekonominin gelecekte ekonomik faaliyetlere ciddi bir zarar vermeden borçlanmayı azaltmasını zorlaştıracak” uyarısı yapılıyor. Zambiya geçen hafta 2020 yılı içinde temerrüte düşen veya borcunu yapılandıran altıncı gelişmekte olan ülke oldu. IIF, pandeminin maliyetleri artarken temerrüte düşen ülke sayısının da artacağını öngörüyor. Gelişen dünyanın 2021 sonuna kadar geri ödemesi gereken borcun 7 trilyon dolar olduğu belirtiliyor. Toplam borcun yüzde 15’ine denk gelen bu mikar IIF’e göre borçlu ülkelerin para birimlerinde dalgalanmalara neden olabilir.

GSYH aynı hızda yükselmedi

IIF Sürdürülebilirlik Araştırmaları Direktörü Emre Tiftik, borç düzeylerinin krizin başında tahmin edilenden çok daha hızlı yükseldiğini belirterek şu bilgileri veriyor: 2016’dan Eylül 2020’ye kadar olan süreçte küresel borç 52 trilyon dolar arttı. Önceki dört yılda toplam artış sadece 6 trilyon dolardı. Küresel GSYH ise özellikle 2020’de COVID-19 pandemisiyle birlikte aynı hızda yükselemedi.

Yarısı ABD’nin borcu

Gelişmiş ekonomilerde borç yüzde 50’den fazla artarak eylül sonu itibariyle GSYH’nin yüzde 432’sine ulaştı. Bu borcun neredeyse yarısı ABD’nin. Pandeminin en sert vurduğu ülkenin borcunun bu yıl sonunda 2019 sonundaki 71 trilyon dolar düzeyinden 81 trilyon dolara ulaşması öngörülüyor.

3,4 ila 5,6 trilyon dolar gerekiyor

İngiltere merkezli finans kuruluşu Standard Chartered tarafından yayınlanan yeni bir rapor, pandeminin küresel ticaretteki finansman açığını da hızla yükselttiğini, özellikle de dünya genelinde KOBİ’lerin sert darbe aldığını ortaya koyuyor. Raporda Uluslararası Ticaret Odası’nın (ICC) küresel ticaretteki finansmanın 2019 düzeylerine geri dönmesi için ilave 1,9 ila 5 trilyon dolar ticaret finansmanına ihtiyaç olduğu hatırlatılıyor ve şu öngörüler yapılıyor: “ICC’nin 2019 ticaret finansmanı ihtiyacı öngörüsüne bu rakamlar eklendiğinde, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni yerine getirebilmek için şu anda 3,4 ila 6,5 trilyon dolar ek finansmana ihtiyaç duyduğumuz anlamına geliyor.” KOBİ’lerin finansmanda hak ettikleri önemi görmedikleri ve yüzde 40’ının ticari kredilerde bankalardan red aldığına dikkat çekilen raporda özellikle gelişmekte olan ülkelerde ihracatın önündeki en büyük engellerden birinin ticaret finansmanına erişilememesi olduğu belirtiliyor.