Amerika’da Türk iş dünyasına virüs darbesi

Dilek Eski BEZİRKAN

NEW YORK -  Tüm dünyada koronavirüs can almaya devam ediyor. Virüse karşı alınan önlemler artarak devam ederken, Amerika’da faaliyet gösteren birçok Türk işletmeye de darbe vurdu.

Türk Amerikan iş dünyası, süreci tedirginlikle izlerken, virüs nedeniyle önlemlerin arttığı New York ve New Jersey’de iş dünyası, çalışan sayısının ya da çalışma saatlerinin azaltılmasından, indirim kampanyalarının düzenlenmesine kadar bir dizi önlemler ile süreci atlatma çabasında. Ancak özellikle ekmek, su ve hijyenik temel ihtiyaç malzemeleri üretimi ya da satışı yapan marketler ile toptancılar ise bu süreci kârla atlatıyor.

“En büyük darbe işçilere”

Türk Amerikan İşadamları Derneği (TACCI) Başkanı Ali Koçak, virüs krizinin küçük ve orta boy işletmelerinin yanı sıra özellikle restoran işletmeleri, oteller ile çalışanlara büyük bir darbe olduğunu ifade etti. Koçak, konuyla ilgili şunları söyledi:

"Özellikle New York’ta restoranlar çok yaygın. Onlara sipariş yoluyla faaliyetlerine devam etmeleri söylendi, ancak insanlar almak istemiyorlar, çünkü korkuyorlar. Dolayısıyla iş yapamayınca kapanıyorlar. Sahibi olduğum Turkuaz Restaurant'ı da kapattık. New York’ta işsizlik arttı. Binlerce insan işsiz kaldı, bunun akıbeti ne olur bilmiyorum ama işsizlik artınca suç oranı da artar. Devlet bu insanlara ne yapacak?"

Devletin virüse ilişkin önlem alması konusunda geç kaldığını da savunan Koçak, “Bu süreci iyi yönetemediler. Hala devletin önlem alma ve uygulama konusunda yavaş davrandığını düşünüyorum. Moral de veremediler, daha çok ne yapılması konusunda emir veriyorlar, ancak nasıl yapabilecekleri konusunda yardımcı olmuyorlar. İnsanlara evde oturmalarını söylüyorlar, ancak ne yapacaklarını söylemiyorlar. Nasıl destekte bulunacaklarına ilişkin hala somut bir açıklama yok. Amerika bu konuda sınıfta kaldı. “

Toros Restaurantları açık

Toros Restaurantları Sahibi Hüseyin Bayram, şu ana kadar faaliyetlerde yüzde 60 bir düşüş olmasına rağmen, çalışanların ve müşterilerin mağdur olmaması için Clifton, Montclair ve Paterson’daki tüm restoranların açık olduğunu söyledi.

Global salgına yönelik sürece ilişkin belirsizliğin hakim olduğunu ifade eden Bayram, salgının kısa sürede çözüme ulaşmasının öngörülmediğini, dolayısıyla iş dünyasına yönelik tedbirler konusunda devletin şu anda somut bir adım atmadığını kaydetti. Bayram, şunları söyledi:

“Zaten salgının kısa sürede sonuçlanmayacağı, aylar sürebileceği, hatta temmuz sonuna kadar sürebileceğini ifade ediliyor. Şu anda faaliyetlerimiz sürüyor. Çalışanlarımızın mağdur olmaması için şu an için çalışma saatlerine ilişkin bir düzenleme yaptık. Müşterilerimizin de mağdur olmaması için tüm restoranlarımızı açık tutuyoruz. Sağlık çalışanları, itfaiyeciler ve polisler gibi kamu çalışanlarına restoranımızdan sipariş yoluyla alımlarında yüzde 50 indirim yapıyoruz. Bu süreçte onların yanında olduğumuzu ifade etmek istedik. Yine müşterilerimize yönelik de yüzde 20 indirim yapıyoruz.”

Ali Baba: Belirsizlik var

New York'ta faaliyet gösteren Ali Baba Restaurant'ın Sahibi Ali Rıza Doğan da, virüs nedeniyle getirilen önlemlerin New York'taki işletmelerin faaliyetlerine olumsuz etkisinin olduğunu ve bu durumdan kendilerinin de etkilendiklerini ifade etti. Sürece ilişkin belirsizliğin olduğunu, ancak nelerin olabileceğine ilişkin somut açıklamaların yapılmadığını ifade eden Doğan, Ali Baba Restaurant'ın açık olduğunu, şu an için çalışma saatlerinin düzenlenmesine ilişkin önlem aldıklarını ve indirimli satış yaptıklarını kaydetti. Doğan, iş dünyasının devletten destek beklentisinin olduğunu sözlerine ekledi.

Tekman: Marketler yardım için birleşsin

Türk Amerkan Dernekler Federasyonu (TADF) Başkanı Tulga Tekman da, iş dünyasının yanı sıra Amerika’da yaşayan Türkler’in bu süreci sağlıklı atlatabilmeleri için çalışma başlattıklarını söyledi. New York Başkonsolosluğu ile konuyla ilgili görüşeceklerini ifade eden Tekman, özellikle bu süreçte zarar görmeyen, aksine kârlı olan Türk marketlerine de yardım çağrısında bulundu. Tekman, sayıları bir hayli fazla olan Türk marketlerinin ortak bir depo oluşturarak, Türkler'in özellikle ekmek, su ve hijyenik malzemelerine daha uygun fiyatla ulaşmaları konusunda ortak çalışma önerisini götüreceklerini söyledi. Tekman, sosyal medya üzerinden de virüs konusunda bilgilendirme yaptıklarını ve herhangi bir sorun ile karşılaşan Türk vatandaşlarına yardım için de kendilerine ulaşabileceklerini ifade etti.

TMS’de üretim ve satış 5 kat arttı

Temizlik ve hijyen malzemelerinin yanı sıra kozmetik malzemeleri üretim ve satışını yapan TMS’nin sahibi Teoman Mutlu, bu süreçte satışların 5 kat arttığını söyledi. Ancak sürecin uzamasına ilişkin tedirgin olduklarını ifade eden Mutlu, şöyle devam etti:

“Normalde yılda 1 milyon adet satarken, virüs salgını nedeniyle ayda 3 milyona yakın bir satışımız oldu. Satışlarımız şu an için devam ediyor. Ancak herkes gibi sürecin belirsizliği devam ediyor. Sürecin uzaması ve virüs salgınının çalışanlarımızı etkilemesi halinde üretim bandımızı kapatma tehlikesi ile karşı karşıya kalabiliriz.”

Öğrencilere ücretsiz yemek

Bu arada bazı restoran sahipleri de çeşitli yardımlarda bulunuyor. Bunlar arasında New Jersey Cliffside Park'ta faaliyet gösteren Çınar Turkish Restaurant'ın öğrencilere yönelik ücretsiz yemek servisi yapacağını açıklaması Türk toplumu tarafından büyük takdirle karşılandı. Restoranın sahibi Tunç Özlü, Facebook hesabından yaptığı açıklamada, bu süreçte işini kaybeden ya da maddi güçlük çeken öğrencilere her gün 15.00- 18.00 saatleri arasında ücretsiz yemek verileceğini belirterek, yemek almak isteyen öğrencilerin kendilerine başvurmalarını istedi. Özlü mesajında, "İmkanlarımız ölçüsünde, elimizden gelenin en iyisini yapma niyetiyle başvuruları bekliyoruz." dedi.