ABD ve NATO müttefikleri Afganistan’dan çekilecek

Deniz KILINÇ

11 Eylül’de ABD’nin New York ve Washington kentlerine yönelik düzenlenen saldırılardan sorumlu tutulan El Kaide örgütünü çökertmek için Afganistan’a on binlerce asker gönderen ABD, saldırıların 20’nci yıldönümünde ülkeden çekilmeye hazırlanıyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) toplantısında açıkladığı karara Almanya’dan da destek geldi. Askeri güçlerini Afganistan’dan çekmesi beklenen ABD yönetimi ayrıca Türkiye’de gerçekleşecek bir barış konferansında yer alacak. Siyasi otoriteler, kararın bölgede uzun süredir devam eden çatışmalara son vereceğini öngörürken, bazı uzmanlar ise yeni bir iç savaşın ortaya çıkabileceği uyarılarını yapıyor.

ABD’nin 2.500, Almanya’nın 1.300 askeri bölgede

ABD Savunma Bakanlığı verilerine göre, ABD’nin 2001-2019 aralığında Afganistan’daki ordu harcamaları 778 milyar dolara ulaştı. 2001’den bu yana Afganistan’a on binlerce asker gönderen ABD’nin resmi rakamlara göre şu an bölgede 2,500 askeri bulunuyor. “Silahlı kuvvetlerimizi eve getirme zamanı” diyen Blinken, NATO müttefiklerini de ordularını Afganistan’dan çekmeye çağırdı. NATO savunma ve dışişleri bakanlarının olağanüstü toplantısı öncesinde Brüksel'de yaptığı açıklamada Blinken, ABD’nin “güvenli ve koordineli bir çekilme için” NATO müttefikleri ile birlikte hareket etmek istediğini belirtti. “Afganistan bir daha teröristler için bir sığınak olmasın diye hep beraber Afganistan'a gittik" diyen Blinken, bu hedefe ulaşıldığını ve şimdi birlikte çekilmenin zamanının geldiğini söyledi.

“Birlikte girer, birlikte çıkarız”

Blinken açıklamalarına paralel, Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer de NATO kuvvetlerinin birlikte çekilme çağrısına destek verdi. ARD televizyonuna konuşan Kramp-Karrenbauer, “Her zaman söyledik; birlikte gireriz, birlikte çıkarız. Ben düzenli bir çekilmeden yanayım” dedi ve Almanya'nın Afganistan'daki yaklaşık 1,300 askerini çekme kararını NATO ve ABD ile "senkronize edeceğini" belirtti. Öte yandan İngiltere medyasında da Londra’nın 11 Eylül’e kadar ülkedeki 750 askerini çekeceği yönünde haberler yer aldı.

Taliban, yabancı güçler çıkana kadar konferansa katılmayacak

NATO ittifakının söz konusu kararının ardından 24 Nisan-4 Mayıs tarihleri arasında İstanbul’da bir barış konferansı düzenlenmesi bekleniyor. Afganistan’daki barış sürecini hızlandırması beklenen konferansa Taliban’ın katılımı ise belirsiz. Taliban Sözcüsü Dr. Mohammed Naemm salı günü Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımda “Ana vatanımızdan bütün yabancı güçler çekilene kadar, Afganistan hakkında karar alınacak herhangi bir barış konferansına katılmayacağız” ifadelerini kullandı.

Rapor: Moskova ABD ile doğrudan savaş istemiyor

Afganistan gelişmelerinin yanında Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmaya paralel olarak Washington Moskova gerginliği de sürüyor. Ukrayna’nın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyeliği çağrısı sonrası aralarında ABD’nin de yer aldığı Batılı ülkeler Rusya’yı bölgede tansiyonu azaltmaya çağırmıştı. ABD’nin iki savaş gemisinin 4 Mayıs’a kadar Karadeniz’de kalacağı haberlerinin ardından Rus ordusunun da Karadeniz’de tatbikatlara başladığı belirtildi. Washington İstihbarat Topluluğu’ndan yayınlanan yeni bir rapor ise Moskova’nın ABD ile doğrudan savaşa girmek istemediğini söylüyor. Raporda, “Moskova'nın Washington ile kendi şartlarına göre pragmatik iş birliği fırsatları aramasını bekliyoruz ve değerlendirmelerimize göre, Rusya ABD güçleriyle doğrudan çatışma istemiyor” ifadeleri yer aldı. Öte yandan Donbass sınırındaki gerilim devam ederken, ABD Başkanı Joe Biden Rus Devlet Başkanı Vladimir

Putin’le görüştü. Kremlin’den yapılan yazılı açıklamaya göre ikilinin salı günü gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde ikili ilişkiler ve Ukrayna krizi masaya yatırıldı. Açıklamada, “Biden ikili ilişkilerdeki durumu normalleştirmeye ve stratejik istikrar ve silahların kontrolü, İran’ın nükleer programı, Afganistan’daki durum ve küresel iklim değişikliği gibi acil konularda istikrarlı ve öngörülebilir bir işbirliği kurmaya duyduğu ilgiyi dile getirdi” ifadesi yer aldı.

“Suriye’deki gibi kanlı bir iç savaşla karşı karşıya kalabilir”

ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararı bölgede çatışmaların azalacağı beklentisini oluştursa da, bazı uzmanlar olumsuz senaryoların gerçekleşme olasılığına da dikkat çekiyor. BBC’de yer alan habere göre Afganistan başkenti Kabil’de yer alan sivil toplum kuruluşu The Institute of War and Peace Studies Başkanı Tamim Asey, kararın tarafların eylül ayına kadar siyasal bir anlaşmaya varmasını hızlandırabileceğini belirtiyor. Fakat ABD ordusunun Afganistan’dan çekilmesi bölgede demokratik bir düzenin oluşmasına yol açmazsa, Asey Afganistan’ın “Suriye’deki gibi kanlı bir iç savaşla karşı karşıya kalabileceğini” öngörüyor. Afganistan’da politika araştırmaları ve analizleri üzerine çalışan bağımsız bir STK olan Afghanistan Analysts Network ortak direktörü Kate Clark ise “Taliban yönetimi barışa yönelik hiçbir sinyal vermedi fakat savaş yoluyla iktidara gitmek istediğine yönelik her işareti verdi” yorumunu yapıyor.