10 ülke aşı stokunun yüzde 75’ini kullandı

Deniz KILINÇ

Ortaya çıkışından bir yıl sonra 109 milyon kişide tespit edilen COVID-19 virüsü sebebiyle ölümler de 2 milyon 500’e yaklaşırken, ülkelerin aşılama faaliyetlerindeki eşitsizlik yoksul bölgelerde yaşayanların aşı ve tedavi erişimini zorlaştırıyor. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Gueterres, 10 ülkenin halihazırda üretim ve teslimatında sıkıntılar yaşanan aşı stokunun yüzde 75’ini kullandığını belirterek COVID-19 aşı dağıtımının “hiç eşit ve adil olmadığını” söyledi. BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı açıklamalarda Gueterres, mevcut aşı dağıtımı uygulamasını sertçe eleştirerek gelişmiş ülkeleri her ülkenin aşılamaya başlamasını sağlayacak küresel çapta bir aşı kampanyasına destek vermeye çağırdı.

130 ülkeye tek bir doz gitmedi

“Bu kritik dönemde aşı adaletinin sağlanması küresel toplum için en büyük ahlaki testlerinden biri” diyen Gueterres, 10 ülkenin aşı pastasının büyük çoğunluğunu almasına rağmen 130 ülkenin henüz tek bir doz bile aşıya erişemediğini vurguladı. Aralarında Azerbaycan, Kolombiya, Mısır, İzlanda ve Japonya’nın bulunduğu birçok ülke, aşı siparişlerini vermelerine rağmen henüz ilk dozlarına ulaşamadı. Öte yandan vaka sayısının yüksek olduğu ABD’de nüfusun yüzde 4,72’si tamamen aşılanırken, aşılama konusunda iddialı olan Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) nüfusun 250 bini bütün dozları aldı.

COVAX’a en büyük kaynak Biden’dan

Nisan 2020’de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından başlatılan ve düşük gelirli ülkelere aşının adil şekilde ulaşmasını hedefleyen aşı koalisyonu COVAX, ocak ayında 40 milyon doz Pfizer/BioNTech, Astrazeneca ve diğer aşılar için anlaşma yaptığını açıkladı. Aşıların yoksul ülkelere adil bir şekilde dağıtılması için kurulan örgüte en yüksek bağış, 4 milyar dolarla ABD’den gelirken, söz konusu bağışın ABD Başkanı Joe Biden’ın görevi devralmasının ardından yaptığı ilk eylemlerden biri olarak biliniyor.

ABD’nin yanında 734 milyon dolar da İngiltere’den gelirken, örgüt şu ana kadar toplam 6 milyar dolar bağış topladı. Covax 2021’in ilk yarısında örgüt üyesi 145 ülkede toplam nüfusun yüzde 3,3’ünü aşılamayı hedefliyor.

“Pfizer’in ikinci dozunu geciktirin”

Aşı dağılımındaki adaletsizlik yoksul ülkeler için risk teşkil etmeye devam ederken, Kanadalı iki araştırmacı Danuta Skowronski ve Gaston De Serres, ABD’nin toplam 300 milyon doz sipariş ettiği Pfizer’ın ikinci COVID-19 dozunun ilk dozun ardından yüzde 92,6 etkili olduğunu ve kısa dönemde faydalı olmayacağı uyarısını yaparak daha geç yapılmasını önerdi. Pfizer ayrıca aşının Güney Afrika varyantı karşısında etkinliğinin önemli ölçüde düşebileceğini duyurdu. Bu gelişmelere paralel İngiltere’de bilim insanları hükümet kontrolünde 90 sağlıklı gönüllüye ilk başta görülen daha tehlikesiz virüsü aşılayarak varyantlarla mücadeleyi güçlendirmeye çalışacak. Gönüllüler araştırma boyunca günde 122 dolar ödeme alacak.

Öte yandan Güney Afrika’daki mevcut aşı çalışmalarını fon sağlayan Microsoft kurucusu Bill Gates de, daha ölümcül olduğu belirtilen yeni varyantlara karşı üçüncü dozun işe yarayabileceği fikrini sundu. Gates ayrıca, Johnson&Johnson ve Novavax aşılarını mutasyonlara karşı “düşük etkili” olduğunu belirtirken, AstraZeneca’nın diğerlerine göre daha geride olduğunu vurguladı.

“ABD ve AB Afrika’ya aşı göndersin”

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Financial Times’a verdiği demeçte Çin ve Rusya’nın aşı anlaşmaları yaptığı gelişmekte olan ülkelere destek olmak için Avrupa Birliği (AB) ve ABD’yi mevcut aşı stoklarının yüzde 5’ini ihtiyaç sahibi ülkelere göndermeye çağırdı. Macron, Almanya Şansölyesi Angela Merkel ile de konuyu görüştüğünü ve Merkel’in desteğini aldığını belirtti.