Türkiye’nin olimpiyatlarda 100’üncü yılı
Dünyanın en büyük organizasyonu bugün kapılarını açıyor; Paris 100 yıl sonra olimpiyatlara ev sahipliği yapıyor. 1924 yılında yine Paris’te düzenlenen olimpiyat oyunlarının, Türkiye Cumhuriyeti için de özel bir anlamı var. Cumhuriyet’in ilanından yedi ay gibi çok kısa bir süre geçmesine karşın, Türkiye, 1924 Paris Olimpiyatları’na ilk kez katıldı ve 22 sporcu ile temsil edildi. İlk organizasyonda hiç kadın sporcumuz yer alamazken, Paris 2024 Olimpiyatları’na katılan 102 sporcumuzun 54’ü kadın sporcularımızdan oluşuyor.
OKAN CAN
M.Ö. 776 yılında Yunanistan Olympia’da düzenlenen koşu yarışıyla ilk olimpiyat ateşi yanmıştı. Aslında olimpiyat oyunları başlangıçta dini bir festival olarak tasarlanmıştı ama oyunlara ilgi o kadar arttı ki binlerce kişinin katıldığı spor oyunlarına dönüşmüştü bu dini festival. Olimpiyatların ilk oyununu ise koşu yarışmasında fırıncı olan Coroebus kazanır. Ünü zamanla tüm Yunanistan’a yayılır ve 4 yılda bir oyunlar düzenlenmeye başlar. Koşu, at arabası yarışı ve cirit atma gibi oyunlar organize edilir. O kadar ilgi görür ki oyun zamanı savaşlar durur, ateşkesler yapılır.
Osmanlı Devleti de katıldı
İlk modern olimpiyatlar 1896 yılında yine Yunanistan’da yapılır. Atina’da düzenlenen olimpiyatlara 12 ülkeden 280 sporcu katılır. Modern Olimpiyat oyunlarının mimarı Baron Pierre de Coubertin, olimpik oyunlarla insanlar ve ülkeler arasındaki gerilim ile düşmanlıkların azalacağına inanır. Oyunlarla, karşılıklı anlayış ve dostluk içinde daha barışçı bir dünyaya katkı sunulması hedeflenir. Ayırım yapılmadan, her ülkeden katılım sağlanır. CITIUS, ALTIUS, FORTIUS, daha süratli, daha yukarıya, daha kuvvetli.
Modern olimpiyatların mimarlarından Baron Pierre de Coubertin, bu söylemi her yerde motto olarak kullanır. Olimpiyat komitesine gelen bazı eleştiriler de vardır. Oyunları düzenleyenlerin ve oyunların, fazla burjuva ve ayrımcı olduğuna dair sesler de yükselir. Hatta 1925-1937 yılları arasında alternatif olarak işçi olimpiyatları düzenlenir ki 1925 yılında yapılan olimpiyatların sloganı da ‘Savaş Yok’ olur.
Bu toprakların olimpiyatla tanışması da 1908 yılını bulur. Cumhuriyetin kurulmasından önce Osmanlı Devleti adına olimpiyatlara ilk katılan sporcu, Aleko Mulos olur. Londra’da düzenlenen oyunlarda Aleko Mulos, jimnastik müsabakalarına katılır.
Genç cumhuriyetin ilk olimpiyata katılımı ise 1924 yılında gerçekleşir. 44 ülkenin katıldığı oyunlarda Türkiye Cumhuriyeti de yerini alır. 3 aya yakın süren 1924 Paris Olimpiyatları’na 22 sporcu ile katılım sağlandı. İlk olimpiyatta madalya başarısı gösteremesek de sporcularımız Türkiye'nin gururu olmayı başardı. Savaştan çıkmış, inkılaplar yapmış bir ülkenin, yeni yeni tanınma ve kabul görme adına büyük bir fırsattır olimpiyatlar. Türkiye Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, sporcuların oyunlara katılması konusunda çok isteklidir ve maddi sıkıntılar içindeki genç Cumhuriyet, sporcularını Paris’e gönderir.
Büyük Önder’in daha Cumhuriyet kurulmadan, 18 Ağustos 1923 tarihli hükümet programında eğitimin içinde sporun ve beden sağlığına özel yer ayırması, vizyonerliğinin ilk adımlarındandır. 1932 yılına gelindiğinde ise oyunlar bu defa Amerika’da yapılacaktır ve uzak kıta olması ve maddi sebepler yüzünde oyuncu gönderemez Türkiye.
Nazizmin gölgesi altında yapılan Berlin Olimpiyatları ise Türkiye için tarihi bir noktadır. İlk kadın sporcularımız olimpiyatlara katılır. Halet Çambel, Türkiye’nin ilk kadın sporcusu olarak, eskrim dalında yarışır. 1936 yılında ilk kadın sporcusunu olimpiyatlara gönderen Türkiye, ilk altın madalyasını da güreşçi Yaşar Erkan ile kazanır. Altın madalya kazanan ilk kadın sporcumuz ise 2004 yılında halter ile Nurcan Taylan olur. Türkiye en çok sporcusunu 2012 yılında gönderdi. Türkiye Londra Olimpiyatlarına 114 sporcu ile katılırken, bu sporcuların 64 tanesi kadın sporcu olmuştu. Paris 2024 Olimpiyat Oyunları'na 48 erkek sporcu ve 54 kadın sporcu ile 18 branşta katılıyoruz. 15 gün sürecek organizasyonda çok sayıda branşta madalya beklentimiz heyecanımızı daha da artırıyor.
2024 Paris Olimpiyatları
1896 yılında düzenlenen ilk oyunlara 241 sporcu katılırken, sporcuların arasında kadın sporcu bulunmuyordu. Bu açıdan 2024 Paris Yaz Olimpiyatları’nda ise erkek-kadın sporcu sayısı eşit olacak. Oyunlarda 10.500 sporcunun yarısı kadın olacak ve 10.500 sporcu, 32 spor dalında 329 madalya için mücadele edecek. Olimpiyatların toplam maliyetinin Fransa’ya 10 milyar Euro civarında olması bekleniyor. Bu rakam, Tokyo, Rio, Londra ve Pekin'deki oyunların maliyetinden daha az. Özellikle Tokyo olimpiyatlarının pandemiye denk gelmesi ile öngörülen maliyetler, neredeyse 2 katına çıkmış ve yaklaşık 13 milyar Euro’luk bir fatura ile karşılaşmıştı Japonya’ya. Fransa’da beklenti, maliyetlerin yayın gelirleri, sponsorlar, şehre gelen turist ve seyirci gelirleri ile karşılanacağı yönünde. Oyunları dünyada1 milyar kişinin izlemesi beklenirken, yaklaşık 500 bin bin kişinin oyunları yerinde takip etmesi öngörülüyor. Oyunlarda ilginç bir müsabaka da dikkat çekici. Break dansı ilk defa olimpiyatlarda spor dalı olarak kabul edilecek.
Türkiye, olimpiyat düzenleme konusunda kararlı
İlk yapıldığı günden beri olimpiyatların asıl amacı kazanmak değil aslında. Oyunlarda yer almak, sporcunun birbiri ile saygı ile rekabet etmesini sağlamak temel amaç. Bir de ev sahipliği yapmak, her ülke için büyük bir onur. Olimpiyat organizasyonları, sportif olduğu kadar ekonomik, siyasal ve sosyal sonuçlar doğuruyor. Ülkelerin kendilerini tanıttıkları, anlattıkları en büyük sportif etkinlik alanı. Türkiye daha önce, 2000, 2004, 2008, 2012 ve 2020 için adaylık başvurusu yapmış ama ev sahipliği hakkı kazanamamıştı. Özellikle 2020 oyunları için finale Tokyo ile kalan Türkiye, oyunları almaya çok ama çok yaklaşmıştı. 1924 yılında olimpiyat yolculuğuna başlayan Türkiye, mutlaka bir gün ev sahipliği hakkını alacak ve olimpiyat ateşi İstanbul’da yanacak, buna inancımız tamdır.
